دانشجویان تاریخ فرهنگ و تمدن84،دانشگاه رضوی

دانشگاه رضوی،تاریخ فرهنگ و تمدن،ورودی 84

دانشجویان تاریخ فرهنگ و تمدن84،دانشگاه رضوی

دانشگاه رضوی،تاریخ فرهنگ و تمدن،ورودی 84

حصیر بافی

حصیر بافی

دست ساخته های ظریف ، هنرمندانه و اصیل ایرانی که روزگاری دراز صنایع دستی منحصر به فرد محسوب می شد و پهنه اقتدراش تمام مصر , شبه قاره هند و اکثر قریب به اتفاق مراکز و مجامع هنری را تسخیر کرده بود ,اکنون از رونق کمتری برخوردار است. حصیر بافی از جمله این هنرهای سنتی و دستی محسوب می شود که در اکثر نقاط روستایی ایران به روش های مختلفی صورت می گیرد و کاربردهای متفاوتی دارد که گروهی از کارشناسان آن را در گروه ویژه ای با عنوان «سبد و حصیر بافی » جای می دهد و گروهی دیگر آن را جز صنایع چوبی می داند. برگ درخت خرما که به دو نوع «مغ» و «پیسک» است. از مواد اولیه اصلی در حصیر بافی است. پیسک همان برگهای اطراف درخت خرماست که عمربیشتر داردند و مغ سبرگ های مینی درخت است که تازه روییده اند و ازظرافت بیشتری بر خوردار است .

بافت سبد و حصیر به اعتقاد اکثر محققان یکی از قدیمی ترین صنایع دستی و شاید مهن ترین آنها باشد . حصیر بافی به دلیل استفاده از شاخ و برگ گیاهان در بافت آن از اولین دسته ساخته های بشری بوده که با یک جانشینی بشر و ایجاد کشاورزی بوجود آمده . دکتر گریشمن ضمن تحقیقات و تالیف خود یاد آور می شود که با شروع کشاورزی صنایع وابسته به آن مانند حصیر بافی (بافندگی)را زنان ایجاد کرده اند و توسعه داده اند . وجود این دو صنعت در ایران به دلیل متعددی نیم قرن از تمدن مصر ، بالغ از هزار سال تمدن هند و افزون بر ده هزار سال از تمدن چین جلو تر بوده است .

فرآورده های حصیر با توجه به تنوع و گوناگونی شکل تولید جزو آن دسته از صنایع محسوب می شود که جنبه های هنری کمتر و جنبه ها مصرفی بیشتری دارند و عمدتا برآورنده نیز های مصرفی محلی و منطقه ای به شمار می روند. در ساده ترین نوع بافت حصیر از برگ درختان به ویژه درختان با برگ های پهن و بلند همچون خرما استفاده می شود.

در روش اجرا حصیر بافی پس از جدا کردن شاخه های درخت موزد نظر و خشک کردن آنها به وسیله اصل اولیه بافت یعنی درگیر شدن تار و پود ( به وسیله زیر و رو کردن شاخه های عمودی و افقی ) انجام می گیرد . این کار را بیشتر زنان روستایی انجام می دهند و بریا ساخت زیر انداز های حصیری ، ظروف نگهداری مواد غذایی ، همچون حبوبات و خرما و یا جدا سازی و تقسیم بندی محل زندگی استفاده می شود و احتمال میرود که روش بافتن ساده در این نوع از اصل حصیر خود مقدمه ای بوده برای بافت گلیم و انواع زیر اندازها که همگی از اصل زیر و رو رفتن  پود در میان ار پیروی می کنند . در این نوع حصیر بافی گاه برای زیبا تر کردن حصیر های بافته شده و ایجاد نقش در آن بعضی از برگ ها را رنگ آمیزی می کنند که با زیر و رو رفتن آن ها دز بافت جلوه ای خاص به آن می بخشد.

طی سال های جاری به دلیل نگاه تازیه و خلاقانه به دست بافت های حصیری دربعضی از نقاط ایران در این نوع کارها تحول ایجاد شده ودر معماری داخلی به عنوان عنصر تزیینا استفاده می شود نوع دیگر حصیر بافی استفاده از چوب های نی زار است که در اطراف  مرداب ها و آبگیر ها به صورت خودرو یافت می شود برای بافت این نوع حصیر پس از جدا کردن نی ها از محل و خشک گردن آنها ابتدا نی ها را به صورت یک اندازه می چینند و سپس با گذاشتن آنها بر روی هم و عبور نخ های که در بین نی ها زیر ورو می شوند نی ها را به وسیله نخ ها نگه می دارند .

دئر این نوع بافت نیز گاهی در حین کار از نخ های رنگی استفاده می شوند و یا پس از پایان بافت بوسیله سوزن و با عبور نخ های رنهگی از لای نی ها باعث ایجاد نقش بر روی کار می شوند . این نوع حصیر که در بعضی از مناطق عشایری با تزیینات بیشتر چغ خواهنده می شود برای حفاظت سیاه چادرها از آن استفاده می شود و گاه نیز برای تقسیم چادرهای عشایری به چند بخش جدا از هم مورد استفاده قرار می گیرند .

بافت انواع حصیر را هنوز هم در گوشه و کنار کشور می توان یافت که علت فراوانی آن را می توان مواد اولیه مصرفی رایگان و فراوان ذکر کرد و نیز اشتغال بدون سرمایه ابزار کار سادهو روش آسان و جنبه های مصرفی بسیار محصولات تولید شده از دیگر دلایل این امر می باشد .

گفتنی است در ایتان یزد نیز از دیرباز مردم کویر از شاخ و برگ درختانی مثل بید انار و خرما برای تهیه برخی از ملزومات زندگی استفاده می کردند و در شهرستان بافق به علت وجود نخلستان های خرما حصیر بفی رواج خاصی داشت .

باد بزن ، کلاه ، فرش حصیری ، جارو ، درب کوزه، کشدان ، سبد ، پادری، جلدت (کیسه های حصیری برای نگه داری خرما) و سازو (طناب های زخیم با سیس خرما) از مهم ترین این محصولات است . با وجود گسترش زندگی شهر نشینی و تولید و ورود محصولات مختلف همچنان صنعت دستی حصیر بافی با همت مردان و زنان سخت کوش این دیار به حیاط خود ادامه می دهد.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد